4.12 YO‘L HARAKATI VA UNING XAVFSIZLIGINI TA’MINLASHNING IJTIMOIY AHAMIYATI

Аннотация

Annotasiya.  Jamiyat hayotini avtomatlashtirish darajasining oshib borishi, hayot sur’ati va mamlakat yo‘llarida avtomobillar sonining o‘sishiga ko‘ra, avtomobil transportining odamlar hayotidagi ahamiyati tobora ortib borishi aniq. Shu bois, yo‘l harakati qatnashchilari xavfsizligini yaxshilash yo‘llarini izlash tobora dolzarb muammoga aylanib bormoqda.  

Kalit so‘zlar: yo‘l harakati, xavfsizlik, jamiyat, transport, loyihalash, qurish, rekonstruksiya.

Yo‘l harakati va uning xavfsizligini ta’minlash jarayonida shaxs alohida rol o‘ynaydi. Uning bajaradigan harakatlari va funktsiyalaridan kelib chiqib, haydovchilar, piyodalar, yo‘lovchilarga yo‘l harakati qatnashchisi sifatida tegishliligi aniqlanadi. Shunga ko‘ra, yo‘l harakati qatnashchisi piyoda, transport vositasining yo‘lovchisi yoki uning haydovchisi sifatida yo‘l harakatida bevosita ishtirok etuvchi sub’ekt sifatida tavsiflanishi mumkin.

Yo‘l-transport xavfsizligini ta’minlashning asosiy vazifalari quyidagilar:

1) fuqarolarning hayoti, sog‘lig‘i va mol-mulkini himoya qilishni ta’minlash;

2) fuqarolarning huquqlari va qonuniy manfaatlarini himoya qilishga qaratilgan chora-tadbirlarni ishlab chiqish;

3) yo‘l-transport hodisalarining oldini olish orqali jamiyat va davlat manfaatlarini himoya qilish;

4) yo‘l-transport hodisalari oqibatlarining og‘irligini kamaytirish.

Хududlarda yangi binolarni loyihalash, qurish, rekonstruksiya qilish, ko‘chalar va yo‘llar hamda yo‘l inshootlaridan foydalanishni tashkil etish jarayonida yo‘l harakati xavfsizligi me’yorlariga rioya etilishi ustidan nazorat sifatini oshirish muhim ahamiyatga egadir.

Jamiyat hayotini avtomatlashtirish darajasining oshib borishi, hayot sur’ati va mamlakat yo‘llarida avtomobillar sonining o‘sishiga ko‘ra, avtomobil transportining odamlar hayotidagi ahamiyati tobora ortib borishi aniq. Shu bois, yo‘l harakati qatnashchilari xavfsizligini yaxshilash yo‘llarini izlash tobora dolzarb muammoga aylanib bormoqda. Yo‘l-transport hodisalarining og‘ir oqibatlari odamlarning o‘limi va jarohati, ularning mehnat qobiliyatini yo‘qotishi, shuningdek, moddiy boyliklarning shikastlanishi va yo‘qolishiga mos ravishda mamlakat iqtisodiyotiga salbiy ta’sir ko‘rsatmoqda.

Yo‘l harakatining xarakterli salbiy xususiyatlaridan biri yo‘l harakati qoidalariga ommaviy ravishda rioya qilmaslik bo‘lib, tahliliy tadqiqotlarga ko‘ra, baxtsiz hodisalarning yuqori darajasining asosiy sababi hisoblanadi.

Davlatning maqsadi hududlar darajasida yo‘l harakati xavfsizligini boshqarish tizimini tavsiflash va uni takomillashtirish yo‘nalishlarini ishlab chiqishdir.

Bunga erishish uchun quyidagi vazifalar belgilandi:

1) milliy xavfsizlikni ta’minlash elementi sifatida yo‘l harakati xavfsizligini boshqarishning mohiyati va asosiy tushunchalarini aniqlash;

2) yo‘l harakati xavfsizligini davlat boshqaruvini huquqiy tartibga solishni tavsiflash;

3) yo‘l harakati xavfsizligini boshqarish bo‘yicha xorijiy tajribani o‘rganish;

4) hududlarda yo‘l harakati xavfsizligini huquqiy va tashkiliy jihatdan ta’minlashni o‘rganish;

5) yo‘l harakati xavfsizligini boshqarish modellari, mexanizmi va jarayonlarini tahlil qilish;

6) yo‘l harakati xavfsizligini boshqarish siyosatining natijalarini, uning samaradorligini belgilashi;

7) tahlil natijalariga ko‘ra, shaharlardagi yo‘l harakati xizmatlari faoliyatini takomillashtirish bo‘yicha yo‘nalishlarni taklif qiladi;

8) yo‘l harakati xavfsizligini boshqarishni takomillashtirishning tashkiliy-iqtisodiy yondashuvlarini aniqlash.

Shunday qilib, aholi turmush sifati va darajasini ta’minlashda yo‘l harakati xavfsizligi muhimdir. Davlatning demografik siyosatining muvaffaqiyati hamda fuqarolarning hayoti va sog‘lig‘ini muhofaza qilish, shuningdek, mamlakatimiz avtomobil yo‘llaridagi mavjud vaziyat ham ushbu yo‘l harakati xavfsizligini ta’minlashga xizmat qiladi. Bular, yo‘l harakati xavfsizligi sohasida davlat boshqaruvining ahamiyati va o‘ziga xos xususiyati hisoblanadi.  Xulosa qilib aytganda   yo‘l harakati xavfsizligini ta’minlashning asosiy tamoyillari sifatida quyidagilarni belgilash mumkin:

- iqtisodiy ko‘rsatkichlarga nisbatan yo‘l harakati qatnashchilari sifatida ishtirok etayotgan fuqarolarning hayotini saqlab qolish va sog‘lig‘ini ta’minlash ustuvorligiga e’tibor  qaratish;

- yo‘l harakati xavfsizligini ta’minlash bo‘yicha ishlarning sifati va samaradorligi uchun davlat  mas’uliyatining yo‘l harakati qatnashchilari bo‘lgan fuqarolarning javobgarligidan ustunligi;

- yo‘l harakati xavfsizligini ta’minlash bo‘yicha faoliyat jarayonida fuqarolarni davlat, jamiyat manfaatlariga rioya qilishga yo‘naltirilganlik;

- yo‘l harakati xavfsizligini ta’minlash bo‘yicha ishlarni rejalashtirish va sifati uchun dasturiy maqsadli yondashuvdan foydalanish.

REFERENCES

1. Salimov Baxriddin Lutfullaevich. Бирдамлик ва ҳамжиҳатлик – ижтимоий муносабатларнинг келажагидир. Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences. 3(3), March, 2023.
2. Salimov Baxriddin Lutfullaevich. Ижтимоий муносабатларнинг шаклланиши ва барқарорлигини белгиловчи муҳим тамойиллар. Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences.  3(3), March, 2023.
3. Salimov, B., Madalimov, T. (2023). Transport falsafasi. Globe Edit.
4. Salimov Bakhriddin Lutfullaevich. The Importance of Sea Transport in the Communication System. WEB OF SYNERGY: International Interdisciplinary Research Journal. Volume 2 Issue 1, Year 2023 ISSN: 2835-3013.
5. Salimov Bakhriddin Lutfullaevich. The Influence of the Transport and Communication System on Social Relations. Web of Semantic: Universal Journal on Ie Education. Volume 2 Issue 2, Year 2023. ISSN: 2835-3048.
6. Salimov Bakhriddin Lutfullaevich. Reforms in the Fields of Communication and Transport and their Social Impact. Web of Semantic: Universal Journal on Ie Education. Volume 2 Issue 2, Year 2023. ISSN: 2835-3048.
7. Бахриддин Лутфуллаевич Салимов (2022) Ўзбекистон тараққиётида коммуникация ва транспорт тизимини ўрни. Academic research in educational sciences, 3 (TSTU Conference 1), 403-407.
8. Бахриддин Лутфуллаевич Салимов (2022). Жамиятнинг шаклланиши ва такомиллашувида бошқарув ва тарбия санъатининг ўрни. Academic research in educational sciences, 3 (11), 359-365.
9. Salimov Baxriddin Lutfullaevich. The philosophical role of dialectical categories in human life. Oriental Renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences.  Volume: 1, lssue 6,  2021. -Р.406-410. 
10. Салимов Б.Л. Ижтимоий муносабатларнинг коммуникация ва транспорт тизими билан детерминистик боғлиқлигининг гносеологик таҳлили. Фалсафа фанлари доктори диссертацияси. Ўзбекистон Миллий университети. Тошкент. 2022, 224 б.
11. Салимов Бахриддин Лутфуллаевич. Йўлдошов Сардор Зокир ўғли. (2023). 61. Инсоният ҳаётидаги туб бурилишлар.Innovative Technologies in Construction Scientific Journal, 1(2992-8893).
12. Салимов Бахриддин Лутфуллаевич Равшанов Охунжон Тўймурод ўғли. (2023). 51. Техника тараққиётининг икки ёқлама таъсири. Innovative Technologies in Construction Scientific Journal, 1(2992-8893).
13. Bakhriddin Lutfullaevich Salimov. NEGATIVE CONSEQUENCES OF SCIENCE AND TECHNOLOGY DEVELOPMENT. International Conference" Law, Economics and Tourism sciences in the modern world". 2023/5/1. С. 5-10.
14. Salimov Bakhriddin Lutfullaevich, Tursunov, Shokhijakhan Ravshanovich, Haydarov, Mehriddin Nuriddin Ugli (2023). SYNERGETIC APPROACH IN THE ANALYSIS OF SOCIAL RELATIONS. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 3 (3), 1001-1007.